آژاکس (AJAX)، تکنولوژی هزاره ی سوم

اگر برنامه نویس وب باشید یا از برنامه نویسی سررشته ای داشته باشید حتما نام آژاکس را شنیده اید. مطالبی که در ادامه خواهید خواند شما را بیشتر با تاریخچه و هدف آژاکس آشنا می کند.
مفهوم آژاکس اولین بار در سال 2005 توسط «جسی جیمز گرت» در مقاله ای به عنوان «ای جکس، رهیافت جدیدی در برنامه های تحت وب» مطرح شد. گرچه ایده ی آژاکس با نامی مشخص در سال 2005 ارائه شد اما در واقع این تکنولوژی یک دهه قبل در قابلیت Remote Scripting توسط شرکت مایکروسافت ارائه شده بود که نرم افزار Outlook WebAccess و یا XML Http Request که مایکروسافت ابداع کرده و در نرم افزار اینترنت اکسپلورر به کار رفته است، از این جمله اند.
عبارت AJAX در واقع مخفف عبارت Asynchronous JavaScript And XML است و مفهوم آن «ترکیب نامتقارن جاوا اسکیرپت و ایکس ام ال است». در واقع آژاکس بر خلاف انتظار، زبان برنامه نویسی نیستبلکه تکنولوژی جدیدی است که کاربرد زیادی در سرعت بخشیدن به ارائه ی خدمات در صفحات پویا ی وب دارد و این سبب ساز موج جدیدی به نام Web2 می باشد.
همانطور که می دانید صفحات پویای وب ارتباط بین کاربران را با سرورهای وب برقرار می کنند. مثلا صفحات یک موتور جستجوی وب مانند Google صفحاتی پویا هستند که کلمات کلیدی را از شما دریافت کرده و در اختیار سرورهای گوگل قرار می دهند و در نهایت پس از انجام عملیات جستجو، سرورهای Google نتایج را در اختیارتان قرار می دهند.
صفحات وب معمولا با پروتکل Http کار می کنند و به طور معمول وقتی در حال کار با یک وب سایت هستیم به ازای هر درخواست کل صفحه ی وب برای پاسخگویی به درخواست ما از نو بارگذاری و تازه سازی (Refresh) می شود. اما AJAX همان تکنولوژی است که می تواند این روند را تغییر دهد. روش کار آن هم بدین ترتیب است که تنها فسمتی از صفحه که باید تغییر کند مجددا بارگذاری می شود و نه همه ی صفحه، بنابراین در حین بارگذاری، صفحه ی سفید مشاهده نخواهد شد.
در مقاله ی جسی جیمز گرت عملکر AJAX بدین صورت بیان شده است: هر عمل از سوی کاربر که بطور معمول موجب تولید یک تقاضای Http شودبجای ارسال پیام مستقیم به وب، موجب فراخوانی یک فرمان جاوا اسکریپتی و هدایت آن به موتور AJAX می شود. هر نوع پاسخی به کاربر از سوی سرور (مانند کنترل صحت داده های وارد شده در یک فرم ورود اطلاعات، ویرایش اطلاعات در حافظه و حتی برخی از انواع هدایت کاربر) نیازی به ارسال یک صفحه ی جدید به سمت کاربر ندارد و تنها همان قسمتی که باید تغییر کند، به روز می شود.
(برای دسترسی به متن مقاله ی جسی جیمز گرت به ایـــــن آدرس مراجعه کنید.)
چرخه ی این کار با استفاده از ترکیب جاوا اسکریپت و ایکس ام ال صورت می گیرد. البته هردوی این فناوری ها تا حدود زیادی باز و غیر انحصاری هستند، و امروزه سعی فراوانی برای استاندارد سازی آن صورت می گیرد. و اگر در فروم ها و یا سایت های برنامه نویسی جستجویی بکنید حتما مقالات زیادی در این زمینه خواهید یافت. اما سرعت بخشیدن به بارگذاری صفحات تنها مزیت این تکنولوژی نیست. تصور کنید که بارگذاری بخشی از یک صفحه به جای کل آن چه حجمی (iroit.ir) در استفاده از پهنای باند صرفه جویی خواهد شد.
همچنین خاصیت بارگذاری بخشی از صفحه، امکان تولید محیطی شبیه به محیط برنامه های Desktop را برای برنامه نویسان فراهم می آورد. همچنین حجم عظیمی از پردازش های تکراری که با هر درخواست کاربر برای تولید اطلاعات یک صفحه صورت می گرفت کاهش می یابد.بنابراین محیط مناسبی برای ایجاد و توسعه ی برنامه های کاربردی تحت وب وراهم نموده است و دیگر، برنامه نویسان نگران کندی در تولید صفحات پویای پرمحتوا نخواهند بود.
اگر علاقه مند هستید نمونه های عملی این تکنولوژی را بر روی وب مشاهده کنید سری به سایت های Gmail و Google Map بزنید.

نقل قولی از ضمیمه ی کلیک روزنامه ی جام جم
با کمی تغییر